W dniu 23.05.2024 r. Sejm uchwalił ustawę o ochronie sygnalistów, czym dopełnił obowiązek implementacji Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 23.10.2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Ustawa została skierowana do Senatu RP i po przejściu kolejnego etapu ścieżki legislacyjnej zostanie opublikowana w Dzienniku Ustaw i wejdzie do krajowego porządku prawnego.
Dyrektywa zakłada, że osoby pracujące dla organizacji publicznej lub prywatnej lub mające z taką organizacją kontakt w kontekście swojej działalności zawodowej często jako pierwsze dowiadują się o zagrożeniach lub szkodach dla interesu publicznego pojawiających się w tym kontekście. Zgłaszając naruszenia prawa Unii szkodliwe dla interesu publicznego, osoby takie działają jako „sygnaliści”.
Sygnalistami – zgodnie z definicją ustawową – są osoby fizyczne, które zgłaszają lub ujawniają publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związany z pracą. Najczęściej będzie to pracownik, pracownik tymczasowy, czy osoba świadcząca pracę na innej podstawie niż umowa o pracę. Sygnalista jest osobą podlegającą ochronie prawnej. Wobec sygnalisty nie mogą być podejmowane działania odwetowe ani próby lub groźby zastosowania takich działań.
W przedsiębiorstwach zatrudniających co najmniej 50 pracowników istnieje obowiązek wprowadzenia procedury chroniącej sygnalistów. Co istotne, do liczby 50 osób wykonujących pracę zarobkową na rzecz podmiotu prawnego wlicza się pracowników w przeliczeniu na pełne etaty lub osoby świadczące pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli nie zatrudniają do tego rodzaju pracy innych osób, niezależnie od podstawy zatrudnienia. Oznacza to, że pracodawcy prywatni i państwowy będą mieli obowiązek wprowadzenia odpowiedniej procedury w zakładzie prace z jednej strony zapewniającej sygnalistom zgłaszania nieprawidłowości w zakresie prawa, z drugie strony zapewniającej ochronę sygnalistów, zgodnie z postanowieniami ustawy. Bierność pracodawcy i nie ustanowienie procedury zgłoszeń wewnętrznych będzie związane z odpowiedzialnością i możliwą do nałożenia przez Sąd karny karą grzywny.
Ustawa zapewne wejdzie w życie jeszcze w tym roku jednak żeby uniknąć zaskoczenia podlegania rygorom tej ustawy pracodawcy powinni wcześniej opracować i przygotować do wdrożenia procedury o ochronie sygnalistów, w czym pomóc ze wsparciem merytorycznym może Kancelaria Prawna Mecenat Warszawski Cieszkowska Dul Sp. k. pełniąc również rolę podmiotu, do którego zgłoszenia od sygnalistów będą kierowane.
