Ostatnio głośną sprawą okazało się wydanie przez Sąd Najwyższy wyroku w sprawie kredytu walutowego (tzw. sprawa frankowa), w której Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że eliminacja spornego warunku umownego w cale nie musi prowadzić do nieważności całego kontaktu. W uzasadnieniu do wyroku z dnia 22 lutego 2024 r., II CSKP 11/23 Sąd Najwyższy uchylając orzeczenia Sądów powszechnych, które stwierdziły nieważność umowy kredytowej w całości przyjął, że po usunięciu z umowy warunku o charakterze abuzywnym, dotyczącym (akurat w tej sprawie) marży banku, zawiera ona wszelkie elementy niezbędne w rozumieniu art. 69 ustawy Prawo Bankowe i może pozostać w obrocie, bank zaś zostanie pozbawiony jedynie nieuzasadnionych korzyści ekonomicznych.
Wniosek jaki płynie z wyżej przytoczonego wyroku Sądu Najwyższego jest zbliżony do stosowanych w umowach gospodarczych klauzul salwatoryjnych sprowadzających się do tego, że ewentualne stwierdzenie nieważności postanowień umownych skutkuje ich wyeliminowaniem (niestosowaniem) bez wpływu na dalsze obowiązywanie tej umowy. Zapewne wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2024 r. może budzić niepokój dla tzw. frankowiczów – nie sądzę jednak aby zasadny. O tyle pośrednio potwierdza koncepcję kwestionowania postanowień umownych tj. abuzywnych zawartych w umowach złotówkowych, opartych o WIBOR. Założeniem bowiem w procesach „wiborowych” nie jest stwierdzenie przed Sądem nieważności umowy tylko wyeliminowanie z jej treści tej regulacji, która w sposób niezgodny z prawem odnosi się do ustalania wysokości raty kredytu w oparciu o zmienny wskaźnik referencyjny jakim jest WIBOR. Dlatego też zasadną jest koncepcja stwierdzenia bezskuteczności (a nie nieważności) tych postanowień w umowach kredytowych złotówkowych, które są sporne/abuzywne i dalsze pozostawienie umowy kredytowej do realizacji ale np. z wyłączeniem wskaźnika WIBOR, którego regulacja w umowach kredytowych złotówkowych jest często niezgodna z prawem i prowadzi do ekonomicznego zysku banku kosztem kredytobiorcy.
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2024 r. nie ma bezpośredniego związku z procesami „wiborowymi” ale co istotne, wnioski wyprowadzone przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do tego wyroku potwierdzają – jako zasadę – możliwość eliminacji spornych postanowień w umowach kredytowych przy pozostawieniu kontraktu do dalszego funkcjonowania. O ile w procesach „frankowych” wydane przez Sąd Najwyższy orzeczenie – z racji samego charakteru umów kredytowych denominowanych do waluty obcej oraz wobec orzeczeń TSUE – nie powinno budź uzasadnionego niepokoju, o tyle w sprawach kredytów złotówkowych opartych o wskaźnik WIBOR przedstawiona przez Sąd Najwyższy argumentacja i kierunek orzeczniczy prawdopodobnie okaże się zasadą.